PIRAMIDA PRZYGOTOWANIA MOTORYCZNEGO

Proces optymalnego przygotowania motorycznego obejmuje dwa segmenty motoryczności człowieka, motorykę podstawową i motorykę ukierunkowaną. Czym one są.

Motoryczność podstawowa to takie wzorce ruchowe jak mobilność, stabilność, koordynacja ruchowa. Są to parametry jakościowe.

Motoryczność ukierunkowana to zdolność do generowania siły, mocy, szybkości itd. To są parametry ilościowe.

Prawidłowy model procesu treningowego opiera się na silnym fundamencie mobilności i stabilności, na którym budujemy zdolności kluczowego dla danej dyscypliny np. siła, moc, szybkość, technika itd.

W realnym świecie ten proces wygląda nieco inaczej. Sportowiec zazwyczaj poświęca podstawowe zdolności motoryczne na rzecz specjalistycznych. Dzieje się tak z wielu przyczyn. Brak świadomości, presja wyniku, brak czasu na trening motoryczny lub przekonanie, że wyłącznie trening specjalistyczny zapewni oczekiwany progres. Głównie wśród biegaczy panuje przekonanie o konieczności wybiegania określonej liczby kilometrów z pominięciem aspektu jakościowego, motoryki, zapominając o fundamentach. Przyjęło się nazywać treningiem motorycznym różne formy treningów wzmacniających, obwody stacyjne, crossfitowe itp. co jest mówiąc delikatnie sporym niedoprecyzowaniem. Koniec końców proporcje piramidy odwracają się i pojawia się problem.

W okresie stagnacji treningowej sportowiec z reguły najpierw dokręca śrubę, dokłada kolejne jednostki treningowe, zwiększa obciążenia lub intensywność. Zmusza układ ruchu do wykonywania zadań, do których nie jest zdolny z powodu ograniczeń na podłożu motoryki podstawowej tworząc kompensacje w innych segmentach ciała. To jest ten etap treningu, w którym gwałtownie wzrasta ryzyko kontuzji przy jednoczesnym obniżeniu jego efektywności.   

Przykład:
Jeżeli sprinter w teście uniesienia wyprostowanej nogi w pozycji leżącej (test zgięcia w biodrze) uzyska mały zakres, znacznie poniżej 90 stopni (kąt optymalny ok. 120 stopni) to nie uzyska również optymalnego zakresu uniesienia nogi w pozycji stojącej (lub skompensuje odcinkiem lędźwiowym), nie wykona głębokiego skłonu oraz:
1. wzorca ruchowego przyspieszenie (technika sprintu)
2. ćwiczeń doskonalących technikę biegu (skip A, B, przeniesienie nogi nad płotkiem)
3. optymalnego wahadła przedniego w fazie sprintu
4. efektywnego treningu szybkości

CIAŁO ZAWSZE POŚWIĘCI PARAMETRY JAKOŚCIOWE DLA ILOŚCIOWYCH

Brak kompetencji ruchowych jest jedną z głównych przyczyn wyhamowania formy oraz wystąpienia kontuzji. Powtarzając tysiące razy tą samą sekwencję ruchu przy jednoczesnym ograniczeniu w obrębie stawu tworzymy kompensacje w innych segmentach ciała przyczyniając się do powstawania kolejnych deficytów.

Wróćmy do sprintera. Jeśli zawodnik dysponuje ograniczonym zakresem zgięcia w biodrze (wspomniany test leżąc) to prawdopodobnie posiada także inny (jeden lub więcej) problem motoryczny np.:
– nieprawidłową sekwencję wyprostu biodra (synergiczne przejęcie funkcji pośladka przez m. kulszowo-goleniowe)
– nieprawidłowe ustawienie miednicy (przodo- lub tyłopochyleniem talerza biodrowego)
– zablokowanie stawu biodrowo-krzyżowego
– ograniczenie zgięcie grzbietowego w stawie skokowym
– asymetrię ciała

W powyższym przypadku pierwszą czynnością, którą podpowiada logika byłoby rozciąganie m. kulszowo-goleniowych (tył uda). Natomiast od strony motorycznej to postępowanie będzie nie tylko nieskuteczne co wręcz szkodliwe np. przy przodopochyleniu miednicy czy zablokowaniu stawu biodrowo-krzyżowego ale to temat na inną okazję.

Podsumowując, programowanie treningu na ogół odbywa się z pominięciem oceny motorycznej, która jest kluczowa w programowaniu treningu bez względu na stopień zaawansowania zawodnika. Powinna być także kontrolowana na przestrzeni całego okresu przygotowawczego. No ale z oceną motoryczną jest trochę tak jak z rozgrzewką. Wiadomo, że jest konieczna ale po co tracić czas. No może na korzyść rozgrzewki przemawia fakt, że każdy o niej słyszał, czego nie da się już powiedzieć o ocenie motorycznej. 🙂