KONSEKWENCJE ODWODNIENIA W BIEGU MARATOŃSKIM

Podczas biegu maratońskiego z reguły nie zauważamy rozwijającego się odwodnienia i nie zdajemy sprawy, jak wiele wywołuje negatywnych skutków wpływających na zdolności wysiłkowe. Oto najważniejsze z nich:

• Utrata zaledwie 1% masy ciała z potem – u zawodnika ważącego 70 kg, stanowi to 0,7 l. Przy tempie biegu 5 min/km przedkłada się na stratę 3 sek/km to czas maratonu wydłuża się o 2 min i 6 sek. Przelicz ile stracisz przy znacznie większym odwodnieniu. Ten poziom odwodnienia powoduje wzrost częstości skurczów serca o 7 skurczów na minutę, w stosunku do dotychczasowej intensywności biegu

• Ubytek wody na poziomie 2% masy ciała, na naszym przykładzie jest to 1,4 l, zakłóca regulację temperatury wewnętrznej ciała, zaburza procesy metaboliczne, rozwija zmęczenie i obniża zdolności wysiłkowe

• Utrata wody o 3% masy ciała (tj. 2,1 l stanowi punkt krytyczny w rozwoju odwodnienia. Po przekroczeniu tego punktu zaobserwowano dalsze obniżenie sprawności mechanizmów termoregulacji, spadek intensywności pocenia się, dalszy wzrost temperatury wewnętrznej ciała, zaburzenia jelitowo-żołądkowe, a także upośledzenie sprawności intelektualnej. Stwierdzono również zaburzenia równowagi elektrolitowej. Jednym z sygnałów obniżenia się poziomu elektrolitów, głównie sodu, a także potasu, chloru, wapnia, magnezu i miedzi są bolesne kurcze mięśniowe, zwłaszcza mięśni podudzi. Wykazano także obniżenie wydolności tlenowej nawet o 8% i znaczny spadek zdolności wytrzymałościowych

• Ubytek wody z potem na poziomie 5-6% masy ciała (tj. 3,4-4,2 l) często doprowadza do przegrzania organizmu. Powoduje to między innymi: szybsze zużycie glikogenu mięśniowego, hamowanie tempa pocenia się, pogorszenie transportu tlenu do mięśni oraz upośledzenie sprawności ośrodkowego układu nerwowego i wiele powikłań zdrowotnych, jak np. omdlenia cieplne, wyczerpanie cieplne. Wywołuje również dramatyczne obniżenie zdolności wysiłkowych

• Ostre odwodnienie powyżej 6% masy ciała może doprowadzić do wysiłkowego udaru cieplnego, a nawet do śmierci

prof. dr hab. Jan Chmura – polski profesor nauk o kulturze fizycznej, specjalizujący się w fizjologii, fizjologii wysiłku fizycznego oraz teorii sportu. Wieloletni współpracownik Instytutu Centrum Medycyny Doświadczalnej i Klinicznej w Polskiej Akademii Nauk w Warszawie. Specjalista z zakresu metodologii i fizjologii wysiłku fizycznego i teorii sportu, autor ponad 300 prac naukowych oraz książki „Rozgrzewka – Podstawy fizjologiczne i zastosowanie praktyczne”. Profesor Chmura jest również autorem pojęcia „Próg psychomotoryczny zmęczenia”

Zdobywca Korony Maratonów Polskich oraz Korony Maratonów Ziemi, uzyskując czas 3:22 w wieku niespełna 70 lat. Obecnie jako jedyny profesor na świecie prowadzi badania progu psychomotorycznego zmęczenia,  także prowadzi badania dotyczące fizjologii wysiłku u długodystansowców. Badania te są wykorzystywane do kształcenia trenerów w Polsce i na świecie.